Η υψηλή χοληστερόλη δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να αντιληφθεί. H ύπαρξή της όμως αυξάνει την πιθανότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν – με μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής – ώστε να μειωθούν τα επίπεδα της χοληστερόλης και κατά συνέπεια ο μελλοντικός κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Υψηλή χοληστερόλη
Το αίμα μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στο υπόλοιπο σώμα, έτσι ώστε ζωτικά όργανα (όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος) να μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά. Η χοληστερόλη είναι μια λιπώδης ουσία στο αίμα.
Υπάρχουν 2 τύποι χοληστερόλης:
- HDL (αποκαλείται και «καλή» χοληστερόλη)
- LDL (αποκαλείται και «κακή» χοληστερόλη).
Όλοι έχουμε κάποια ποσότητα χοληστερόλης στο αίμα. Αν όμως εμφανιστεί μεγάλη ποσότητα «κακής» χοληστερόλης, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Η καρδιά και ο εγκέφαλός χρειάζονται οξυγόνο για να λειτουργήσουν φυσιολογικά. Εάν οι αρτηρίες που προμηθεύουν με αίμα τον καρδιακό μυ ή τον εγκέφαλο αποφραχθούν με λιπώδες υλικό, η παροχή του οξυγόνου ελαττώνεται. Εάν αυτό συμβεί στον καρδιακό μυ, θα εμφανιστεί έμφραγμα. Εάν συμβεί στον εγκέφαλο, θα εμφανιστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Εάν υπάρχει μεγάλη ποσότητα «κακής» LDL χοληστερόλης στο αίμα, λιπώδες υλικό μπορεί να συγκεντρωθεί στις αρτηρίες, αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφράγματος του μυοκαρδίου ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Όταν κάποιοι αναφέρονται σχετικά με τη διατήρηση της χοληστερόλης σε χαμηλά επίπεδα, συνήθως αναφέρονται στην ολική χοληστερόλη. Το επίπεδο της ολικής χοληστερόλης υπολογίζεται με τη βοήθεια των επιπέδων της HDL και LDL χοληστερόλης. Περιλαμβάνει επίσης τα τριγλυκερίδια – έναν άλλο τύπο λιπώδους ουσίας στο αίμα. Υψηλά επίπεδα ολικής χοληστερόλης στο αίμα, μπορεί να σημαίνουν επίσης υψηλά επίπεδα κακής LDL χοληστερόλης, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα για έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αντιθέτως η ύπαρξη καλής HDL χοληστερόλης στο αίμα, μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί η κακή LDL χοληστερόλη υπό έλεγχο. Για να διατηρηθεί κάποιος υγιής χρειάζεται η κακή LDL χοληστερόλη να είναι χαμηλή, αλλά η καλή χοληστερόλη HDL να είναι υψηλή.
Η ολική χοληστερόλη πρέπει να είναι <200mg/dl, η HDL >40mg/dl κι η LDL <100mg/dl. Εάν η ολική χοληστερόλη είναι πάνω από 200mg/dl και η LDL πάνω από 100mg/dl, μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος εμφράγματος του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Γιατί η χοληστερόλη είναι αυξημένη;
Μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς τι προκαλεί την υψηλή χοληστερόλη. Γνωρίζουμε όμως ότι είναι ευκολότερο να εμφανιστεί εάν:
- η δίαιτά σας περιέχει υψηλή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών οξέων
- είστε καπνιστής
- η σωματική σας δραστηριότητα είναι ελαττωμένη
- καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα αλκοόλ
- έχετε προβλήματα με τον θυρεοειδή, τους νεφρούς ή το ήπαρ.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μια κληρονομική κατάσταση που ονομάζεται οικογενής υπερχοληστερολαιμία, μπορεί να ευθύνεται για τα πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερόλης.
Τρόποι αντιμετώπισης
Υπάρχουν μερικά απλά πράγματα που μπορούν να γίνουν ώστε να ελαττωθεί η χοληστερόλη, όπως:
- δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα και λαχανικά και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά οξέα.
- αύξηση της σωματικής δραστηριότητας σε τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα.
- Κατανάλωση μικρότερης ποσότητας αλκοόλ και διακοπή του καπνίσματος.
Βελτιωμένη διατροφή
Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα κακής LDL χοληστερόλης στο αίμα. Επομένως η ελαττωμένη πρόσληψή τους μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση αυτών των επιπέδων. Δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης.
- Αποφύγετε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, όπως βούτυρο, λιπαρό κρέας, λουκάνικα, τυρί, πίτες και γλυκά.
- Ελέγξτε τις ενημερωτικές ετικέτες στις συσκευασίες φαγητού και επιλέξτε αυτά που δεν έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα. Οι περισσότερες ετικέτες τροφίμων χρησιμοποιούν έναν χρωματικό κώδικα για να δείξουν εάν οι τροφές έχουν υψηλή (κόκκινο), μέτρια (πορτοκαλί) ή χαμηλή (πράσινο) περιεκτικότητα σε λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι.
- Επιλέξτε τροφές που περιέχουν μονοακόρεστα ή πολυακόρεστα σε αντίθεση με τα κορεσμένα λιπαρά οξέα.
- Φρούτα και λαχανικά είναι πλούσια σε φυτικές ίνες – επομένως αυξήστε την κατανάλωση τους σε τουλάχιστον 5 μερίδες την ημέρα.
- Καταναλώστε και άλλες πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές, όπως βρώμη, φασόλια, φακές, καθώς και τροφές ολικής αλέσεως.
Άθληση
H σωματική άθληση βοηθά στην αύξηση της «καλής» HDL χοληστερόλης και στην διατήρηση της «κακής» LDL χοληστερόλης υπό έλεγχο.
Να αθλείστε καθημερινά. Αυτό δεν σημαίνει πάντοτε τρέξιμο και γενικά αερόβια άσκηση – καθημερινές δραστηριότητες όπως περπάτημα, κηπουρικές εργασίες και το ανέβασμα με τις σκάλες είναι εξαιρετικοί τρόποι για να ξεκινήσετε. Ο τύπος της άσκησης που βοηθά την καρδιά περισσότερο, είναι αυτός που θα αυξήσει την θερμοκρασία του σώματος, θα σας κάνει αναπνέετε πιο «βαριά» και θα κάνει την καρδιά σας να πάλλεται πιο γρήγορα από το συνηθισμένο. Προσπαθήστε να αθλείστε τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως (κατανείμετε τον χρόνο αυτό όπως σας βολεύει μέσα στην εβδομάδα) με αυτό τον τύπο άσκησης.
Προσοχή! – κάθε 10λεπτο έχει την σημασία του.
Διακοπή καπνίσματος – αλκοόλ
Μια χημική ουσία που βρέθηκε στα τσιγάρα και ονομάζεται Ακρολείνη εμποδίζει την καλή HDL χοληστερόλη να λειτουργεί φυσιολογικά. Αυτό σημαίνει ότι εάν καπνίζετε, είναι πιο πιθανό να έχετε υψηλή χοληστερόλη. Η τακτική κατανάλωση υψηλής ποσότητας αλκοόλ, μπορεί επίσης να αυξήσει την χοληστερόλη. Συνεπώς καταναλώστε λιγότερο αλκοόλ και διακόψτε το κάπνισμα, ώστε να ελαττώσετε την χοληστερόλη σας και να διατηρήσετε την καρδιά σας υγιή.
Φάρμακα για τη χοληστερόλη
Η αλλαγή του τρόπου ζωής, μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την χοληστερόλη. Όμως, εάν η χοληστερόλη είναι πολύ υψηλή ή οι αλλαγές στον τρόπο ζωής σας δεν είναι αρκετές, ο ιατρός μπορεί να συστήσει φάρμακα για τον έλεγχό της καθώς και για την μείωση του κινδύνου εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Σε περίπτωση που η χοληστερόλη είναι πολύ υψηλή ή εάν οι αλλαγές του τρόπου ζωή δεν κατάφεραν να την ελαττώσουν αρκετά, ο ιατρός μπορεί να συστήσει φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχό της και τη μείωση του κινδύνου εμφράγματος ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Επειδή συνήθως οι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν υψηλή χοληστερόλη, πολλές φορές τα φάρμακα δεν λαμβάνονται κανονικά. Είναι πολύ σημαντικό η αγωγή να λαμβάνεται όπως την έχει υποδείξει ο ιατρός, προκειμένου να μειωθεί ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. Εάν κάποιος παίρνει φάρμακα για υψηλή χοληστερόλη, είναι σημαντικό να συνεχίσει την υγιεινή διατροφή, την τακτική σωματική δραστηριότητα και τη διακοπή του καπνίσματος ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.